martes, 1 de noviembre de 2016

EL ACROSPORT EN LAS AULAS, UN APRENDIZAJE COOPERATIVO



Para atender a las demandas de nuestra sociedad actual y el avance de las nuevas tecnologías, la Ley Orgánica 8/2013, de 9 de diciembre, para la mejora de la calidad educativa (LOMCE) y la OECD (2005) abogan por una educación basada en el desarrollo de unas competencias clave que permitan a los jóvenes formarse como ciudadanos autónomos y responsables para su completa inclusión social. Para esto nos sugieren que empleemos metodologías activas y participativas que generen condiciones y oportunidades de aprendizaje utilizando recursos y técnicas que hagan que el verdadero protagonista del proceso de enseñanza-aprendizaje sea el alumnado.
Desde EN(RED)AMONOS os invitamos a que dentro de las aulas de Educación Física dediquéis una unidad didáctica al acrosport utilizando como metodología de trabajo el aprendizaje cooperativo. Para guiar nuestra sugerencia os daremos respuesta a las siguientes preguntas:
¿Qué es el acrosport?
El término acrosport es el utilizado en el ámbito educativo para referirse a la Gimnasia Acrobática. La Gimnasia Acrobática es una disciplina gimnástica que consiste en la realización de una coreografía en la que se deben combinar pirámides, o figuras humanas, con elementos gimnásticos de mayor dificultad. Las pirámides están formadas por portores, quienes forman la base sobre la que se construye la pirámide y ágiles, los que se suben sobre los portores para realizar posiciones de flexibilidad, equilibrio o dificultades dinámicas (Vernetta, López-Bedoya y Jiménez, 2007). Con este deporte se pueden potenciar valores sociomorales y conductas prosociales como el liderazgo, la diversión, la sensibilidad social, el respeto y el autocontrol (Reguera y Guitiérrez-Sánchez, 2013). Posibilita la realización de trabajos en grupo, socializando y respetando las competencias, los aprendizajes, los límites y potencialidades de cada sujeto en el contexto de la educación formal (Parra et al., 2010).
            Al tratarse de una actividad grupal y vistosa, resulta atrayente y motivante para el alumnado, por lo que dota al acrosport de un gran contenido didáctico, ya que el adolescente desarrolla su capacidad de superación, mejorando su implicación en las actividades, aumentando su nivel de responsabilidad. Además, permite que sea consciente de sus aciertos y errores ampliando sus conocimientos.

¿Qué es el aprendizaje cooperativo?
            Es una metodología educativa que se basa en el trabajo en grupos, generalmente pequeños y heterogéneos, en los cuales cada alumno trabaja con sus compañeros para alcanzar un objetivo común, mejorando su propio aprendizaje y el de los demás (Johnson, Johnson y Holubec, 1999; Velázquez, 2010).
Es muy importante no confundir el trabajo cooperativo con el trabajo en grupo, ya que para que exista un aprendizaje cooperativo es necesario que exista una interdependencia positiva, siendo conscientes de que necesitamos trabajar simultáneamente para lograr el mismo fin; existiendo una relación directa entre todos los miembros del grupo que permita la mejora de su comunicación, respeto, implicación y responsabilidad personal y grupal. Es fundamental saber escuchar y respetar las aportaciones de nuestros compañeros. Además, permite identificar los errores, por lo que intentan mejorar su rendimiento realizando una evaluación permanente de sus acciones, lo que los lleva a implicarse más en el proceso de enseñanza aprendizaje.
A través de esta metodología, se desarrolla la capacidad de organización y de trabajo en equipo de manera autónoma, de tal manera que el profesor deja de ser un instructor y pasa a ser guía del proceso dejando que los protagonistas sean los alumnos.

¿Qué beneficios aporta en el proceso de enseñanza aprendizaje el acrosport utilizando una metodología cooperativa?
Permite centrar el proceso educativo en las necesidades y características personales y sociales del alumnado.
El acrosport se caracteriza por la necesidad de realizar actividades que desarrollen y mejoren la capacidad de cooperación grupal, la responsabilidad, la comunicación, la interacción social, la creatividad, la autoestima y el autoconcepto.
Permite programar y trabajar contribuyendo al desarrollo de las competencias clave que involucran la movilización de las destrezas prácticas y cognitivas, las habilidades creativas y otros recursos psicosociales como las actitudes, la motivación y los valores.
            Pero sobre todo, desarrolla aquellas habilidades personales que hacen posible que el alumno pueda comunicarse adecuadamente con sus iguales y superiores. Mejora su comunicación verbal y no verbal, su capacidad de comprensión escrita y oral. Aprenden a comunicase desde el respeto y el diálogo en pro de un entendimiento que los lleve a la consecución de un fin común.
Recomendaciones para aquellos que queráis utilizar este tipo de metodologías en sus aulas
Cambiar el enfoque educativo, no se busca instruir o adoctrinar alumnos, se busca promover que el alumnado aprenda a cooperar y a utilizar los recursos de los que dispone para alcanzar diferentes aprendizajes curriculares.
Hay que lograr que el alumnado llegue al convencimiento de que aunar esfuerzos con los compañeros y compañeras de clase es más efectivo que tratar de ser mejor que ellos.

Esto se puede conseguir a través del acrosport, porque no es posible realizar las pirámides, ni hacer una coreografía grupal con elementos de dificultad sin la ayuda y cooperación de los compañeros; para que salga bien, hay que sentirse miembro del grupo.






 Profesora Xoana Reguera López de la Osa



viernes, 16 de septiembre de 2016

ACTIVIDADES EXTRAESCOLARES E RENDEMENTO ACADÉMICO


     Aproveitando o comezo dun novo curso sería bo que todos (pais, nais, educadores, etc.) reflexionásemos sobre a cuestión das actividades extraescolares e a súa influenza no rendemento académico. Pero, para abordar este tema, primeiro debemos ter claros dous puntos:
  • Que son as actividades extraescolares?
  • Que entendemos por rendemento académico?
Pois ben, as actividades extraescolares poden definirse como aquelas que se realizan fóra do horario escolar e que apoian, complementan e potencian tanto o rendemento escolar do/a alumnado/a coma o seu propio desenvolvemento persoal (RD 1694/1995; Decreto 444/1996; Moriana et al., 2006).
Estas actividades realízanse fóra do currículo escolar, serven de axuda para que as familias concilien o seu horario laboral co seu horario familiar e dependen de maneira case exclusiva das ANPAS xa que, normalmente, son as ANPAS as que realizan a oferta de actividades extraescolares do centro educativo.
En canto ao rendemento académico, este é un termo que engloba diferentes aspectos que inflúen no éxito ou fracaso escolar dun/dunha estudante, a pesares de que comunmente se acabe reducindo ás puntuacións que os/as escolares obteñen en cada unha das materias. Non obstante, o rendemento académico é un aspecto moi difícil de medir, xa que nel inflúen outros moitos factores como poden ser: a intelixencia, a motivación, aspectos socioeconómicos, a familia, o entorno, o autoconcepto, a autoestima, as reformas políticas e educativas, etc. (Muñoz & Teódulo, 1971; Edel, 2003; Carmona, Sánchez & Bakieva, 2011; Cladellas, Clariana, Badia & Gotzens, 2013).
Por tanto, poderiamos dicir que no rendemento académico inflúen tanto aspectos cognitivos como emocionais e que, para que o desenvolvemento e o rendemento dun neno ou dunha nena sexan óptimos, hase de producir un equilibrio entre a parte cognitiva e a emocional.
Unha vez aclarados ambos termos parece evidente deducir que, se o rendemento académico é un termo que se ve influenciado por un gran número de factores, as actividades extraescolares poden resultar beneficiosas, xa que estas ensinan e desenvolven moitas habilidades que os rapaces e rapazas precisan para se converter en adultos. Por exemplo: xestión do tempo; adaptación a novas situacións e contextos; persistencia; autodisciplina, autoconcepto, autosatisfacción e autoestima; responsabilidade; habilidades sociais e comunicativas; autonomía; creatividade, etc.
Sen embargo, non só se trata de que nos resulte evidente a influenza das actividades extraescolares no rendemento académico, senón que existen estudos que así o demostran. Non podemos dicir, non obstante, que as investigacións nesta materia sexan moi abundantes pero, xeralmente, os autores están chegando a unha mesma conclusión: os/as alumnos/as que realizan actividades extraescolares mixtas (deportivas e académicas ou deportivas e artísticas, sobre todo) obteñen mellores resultados educativos que os/as que só realizan actividades académicas, pero aínda así, os/as que só realizan actividades deportivas superan en resultados ós/ás que só fan actividades académicas. Sorprendente, non si?
Pero aínda hai máis, as investigacións existentes amosan un menor abandono escolar e un maior logro académico e compromiso coa escola por parte daqueles/as alumnos/as que participan en actividades extraescolares. Así mesmo, os estudos reflicten que na Educación Secundaria Obrigatoria descenden os niveis na práctica de actividades físico-deportivas, ó mesmo tempo que aumenta o consumo de substancias tales como drogas e alcohol, o cal viría a sustentar a idea dos beneficios que se obteñen a través da participación en actividades extraescolares deportivas. Ademais, o autoconcepto e a autoestima, factores que tamén se relacionan co rendemento académico dos/as estudantes, parecen verse influenciados positivamente naqueles/as alumnos/as que realizan actividades extraescolares, cos consecuentes beneficios en dito rendemento (Cladellas et al., 2013; Rasberry et al., 2011; González & Portolés, 2013; Wilson, 2009; Carmona et al., 2011; Porres, 2013).
Entón, que conclusión podemos sacar de todo isto? En primeiro lugar, que non hai actividades extraescolares boas ou malas senón que todas son beneficiosas se se axustan ó perfil do neno ou da nena. En segundo lugar, que a pesares de que non hai suficientes investigacións que estuden a influenza das actividades extraescolares na formación dos/as alumnos/as, o que si está claro é que non existen relacións negativas entre a realización de actividades extraescolares e o rendemento académico. Por estes motivos, planificar as actividades tendo en conta as necesidades dos/as cativos/as e en conxunto cos educadores favorecerá que ditas actividades complementen as carencias individuais de cada neno ou nena.

E agora...pensarás máis e mellor a que actividades extraescolares vas enviar ao teu/túa fillo/a?



Lucía Pumares Lavandeira 

miércoles, 7 de septiembre de 2016

AS COMUNIDADES DE APRENDIZAXE

Na actualidade nin a escola, nin a familia, tampouco o municipio nin o barrio poden educar en solitario, é dicir, de forma independiente, xa que a información, os valores, as pautas de actuación, etc. están en moitos sitios diferentes e incluso son contradictorios.
A educación é fundamental para resolver todo tipo de problemas pero non só coa escola como único axente de cambio, senon unindo esforzos para traballar nunha mesma dirección.
Un proxecto que ten en conta todos os aspectos mencionados é o das Comunidades de Aprendizaxe.
Podemos decir que as Comunidades de Aprendizaxe (CA) son un proxecto de transformación social e cultural dun centro educativo e do seu entorno, para conseguir unha sociedade da información tendo en conta a todas as persoas, basandose no aprendizaje dialóxico. Asimesmo, un pilar clave das CA é o da educación participativa da comunidade que se concreta en todos os seus espazos, incluida a aula.
Tamén poderiamos definir a unha Comunidade de Aprendizaxe como aquela agrupación de persoas que se organiza para construír e involucrarse nun proxecto educativo e cultural propio, e que aprende a través do traballo cooperativo e solidario, é dicir, a través dun modelo de formación máis aberto, participativo e flexible que os modelos máis tradicionais. Outra definición de CA sería aquel grupo de persoas que aprende conxuntamente, utilizando ferramentas comúns nun mesmo ámbito.
A súa expansión explícase como resultado dun conxunto de factores, como, por exemplo (Torres, 2001, p.1-2):
  •     A tendencia á “glocalización” (globalización e o seu impulso inverso, a localización) e, neste contexto, o rexurdimento do local do chamado “desenvolvemento comunitario”.
  • O achicamento do estado, resulta de procesos de descentralización, a maior complexidade da sociedade civil, a activación das alianzas entre diferentes sectores e actores e o aumento da participación cidadá en diferentes ámbitos.
  • O nacemento e expansión das tecnoloxías da información e da comunicación.
  • A maior importancia da educación e o aprendizaxe nunha sociedade do coñecemento e do aprendizaxe permanente.
  • O recoñecemento da diversidade como valor e necesidade para responder a realidades concretas.
  • O desencanto co sistema escolar e cos reiterados intentos de reforma educativa.


En canto ós participantes involucrados nunha CA serían: alumnado, familias, docentes, voluntarios, profesionais e outros axentes.

Por outro lado, as condición que deben darse para que existan as CA según García (2005, 4) serían:
  • Situar as persoas no centro da aprendizaxe.
  • Permitir un acceso a todos en igualdade de condicións.
  • Realizar traballo colaborador en grupo.
  • Facilitar a participación aberta e as estruturas horizontais de funcionamento.
  • Avanzar nas innovacións técnicas necesarias e facilitar ferramentas que favorezan ámbitos modernos e flexibles.
  • Promover cambios institucionais que faciliten o seu desenvolvemento.
  • Buscar modelos efectivos para o seu funcionamento.

Se estas condicións se dan, os beneficios poden ser moitos, xa que:
  • Ao utilizar o diálogo como eixe central do proceso, lógrase unha maior interacción e participación.
  • A responsabilidade compartida favorece que todos os membros da comunidade participen no proceso de aprendizaxe.


O funcionamiento dentro dunha CA é sinxelo. Plantexan a educación e a convivencia como parte da transformación social e cultural dun centro educativo e do seu entorno, basado no aprendizaxe dialóxico. Isto supón reestructurar todo, dende a aula ata a organización do centro e a súa relación coa comunidade, barrio ou pobo, basándose no diálogo e na diversidade de interacción, para conseguir que todas as persoas adquiran os coñecementos e as habilidades necesarias coa finalidade de disminuir as diferencias sociais, fomentando a participación crítica e potenciando unha relación igualitaria entre todas as persoas e culturas.
Sen embargo, para que unha CA alcance o éxito debería incorporar a todas as persoas da comunidade nun proxecto común. Por exemplo, traballar o ámbito educativo (escolas), o ámbito sanitario (centros de saúde) e o ámbito comunitario (o concello) de forma conxunta. Hai que buscar estratexias para que todas as familias e diferentes profesionais participen neste soño que vai a servir de motor cara a acción e a utopía que o orientan.
O traballo dentro dunha CA precisa dunha clara organización grupal. É indispensable abordar os temas prioritarios por todos os axentes. Hai que formar comisións mixtas de profesorado, familiares, voluntariados, profesionais, alumnado e outros axentes. Entre todos eles planifícanse as accións necesarias para levar adiante unha determinada prioridade. Posteriormente haberá un reparto de tareas, decidido entre todos, que en cada actividade diferente estarán implicadios uns axentes máis que outros.
É importante que todos os axentes que pertencen á CA se sintan incluidos en todo tipo de cuestións e fagan as súas aportacións.
Uns exemplos clave que destacarían por traballar en Comunidades de Aprendizaje é a Escola de Persoas Adultas de La Verneda-Sant Martí. Trátase dun centro que iniciou o seu funcionamento no ano 1978 con un proxecto de traballo coordinado entre escola e barrio. Na actualidade é un referente educativo a nivel internacional. En España ata o ano 1995 non se incluiu o proxecto de CA a nivel de educación obrigatoria, nunha escola de Ed. Primaria no País Vasco.

Xa para finalizar, cabe destacar que a creación dunha organización e dun ambiente de aprendizaxe alternativa á organización escolar tradicional, converter ó centro educativo nun lugar de aprendizaje para toda a comunidade, máis alá das tarefas escolares, así como planificar sempre unhas finalidades claras, expresadas e compartidas pola comunidade, á vez que fomentamos altas expectativas, é moi enriquecedor para toda a comunidade.

Polo tanto, a educación ten que facer fronte a unha sociedade cada vez máis diversa xa que vivimos na era da globalización. Por ese motivo a participación de todos os axentes na escola supón un enriquecemento do contexto de aprendizaxe e consecuentemente da comunidade de aprendizaxe. Este proxecto ten que servir para toda a comunidade posto que non se trata de adaptarnos e sobrevivir, senon de transformarnos. 



Lucía Lomba Portela

martes, 16 de agosto de 2016

LA LABOR TUTORIAL EN LA EDUCACIÓN SECUNDARIA COMO INSTRUMENTO DE CAMBIO SOCIAL


La tutoría, si bien es parte inherente al trabajo del profesorado (LOGSE, 1.982) es la función docente en la que los profesores y profesoras pueden contar con una mayor autonomía de trabajo, en función de las características y necesidades de su grupo-clase. En la Comunidad Autónoma de Galicia la labor tutorial viene determinada por tres niveles de concreción, a saber; la legislación en materia educativa a nivel estatal primero, desarrollada a nivel autonómico posteriormente y en último y más importante lugar el propio trabajo a nivel de aula. Para ejercer su función tutorial, el profesorado cuenta con la ayuda del Departamento de Orientación de su centro y de un poderoso instrumento que deben redactar y revisar conjuntamente para trabajar aquellas necesidades psicosociales y educativas que presente el alumnado: el Plan de Acción Tutorial. Éste incluye contenidos como la educación en valores, a través de los llamados “temas transversales”, así como la prevención del abandono temprano de la escuela, la orientación vocacional y profesional y la mediación en los conflictos que pudieran surgir en el centro.
La etapa de Educación Secundaria, dada la consolidación del pensamiento formal por parte del alumnado y la aparición de la moral heterónoma propia de la adolescencia, convierte la intervención tutorial en estos asuntos en no solo congruente sino prioritaria, en busca de un progresivo cambio social. En palabras de Torrego (2014) el tutor o tutora es “alguien que entiende la educación en su más profundo sentido, aquel más global e integrador, y considera que su tarea es constribuir  a formar personas que sepan vivir en sociedad, junto a otros, capaces de crecer y de mejorar ellas mismas y de construir un mundo que sea también mejor y más justo para todos”.  




Iria Calleja Barcia

viernes, 15 de julio de 2016

“Text neck”


La utilización de una manera inadecuada de ordenadores, tabletas y teléfonos móviles causa cada vez más molestias como son las cefaleas, el dolor en hombros y la rigidez en el cuello.
El “text neck” es un síndrome en el que la cabeza se dirige hacia adelante crónicamente mediante una flexión, esta postura se utiliza habitualmente cuanto usamos dispositivos informáticos.
La cabeza de un adulto pesa alrededor de 4,5 a 5,4 kilogramos. Según una investigación realizada por el Dr. Hansraj publicada en Surgical Technology International (2014), la cabeza inclinada hacia delante tan sólo 15 grados puede aumentar la fuerza sobre la columna cervical en 12 kilogramos. A los 60 grados, la presión sobre la columna vertebral puede llegar a los 27 kg.
En el mismo estudio, se concluye que la gente pasa un promedio de dos a cuatro horas al día con la cabeza inclinada, es decir, entre 700 y 1400 horas al año ejerciendo una tensión excesiva sobre la columna cervical.

Consejos
  • ·      El principal consejo es colocar la pantalla del dispositivo en una posición ligeramente inferior a los ojos, para no colocar a la  columna cervical en una posición forzada.
  • ·      Si es posible, utilizar un accesorio que sirva también como soporte (por ejemplo, en el caso de las tabletas). Estos reducen la necesidad de sujetar el dispositivo y también permiten que se coloque en un ángulo que mantiene la cabeza del usuario en una posición neutral, minimizando la tensión del cuello.
  • ·      Mantener el dispositivo a una distancia adecuada a los ojos.
  • ·     Utilizar el dispositivo siempre en una postura correcta y variar de posición frecuentemente.
  • ·      Ante un uso prolongado, realizar estiramientos en cuello y miembros superiores.
  • ·      Mantener unos hábitos de vida saludables y realizar actividad física, nos ayudaran en la prevención de estos y otros muchos trastornos músculo-esqueléticos.





Tania García Remeseiro